Bernadette Kyany’a (62) uit Machakos en Marjon Verkleij (60) uit Alphen aan den Rijn kijken verder dan hun neus lang is en zetten zich in om het lot van andere vrouwen te verbeteren. “Juist in deze tijd moeten vrouwen opstaan en bijdragen aan een duurzame wereld”.
Bernadette Kyany’a komt aanlopen tussen de onafgebouwde vervallen huisjes en het stoffige pompstation dat al jaren niet meer werkt. “Welkom in Machakos”, zegt ze. Het dorpje oogt arm, en droog. Bij een waterput staan acht vrouwen met kinderen in doeken op hun rug gewikkeld, te wachten op wat water. “Sommige vrouwen zijn wel acht kilometer komen lopen in de hoop met een emmer water terug naar huis te keren”, vertelt Bernadette. Twee paar bezorgde ogen kijken vanachter haar kekke brilletjes met paarse montuur naar de vrouwen bij de waterput.
Het huis, of beter gezegd erf, van Bernadette steekt fel af tegen de rest van Machakos. Zij is de rijkste vrouw van het dorp. Hier geen verdorde gele kleuren maar sappig vers groen, een heus waterreservoir en velden met mais en goed verzorgde dieren, stallen en een groot imposant huis. Kippen rennen rond, twee honden strekken zich uit en onder een groepje bomen in het groene gras zingt een vrouwengroep een welkomstnummer voor Bernadette.
Nadat deze kordate vrouw de wereld over reisde voor haar vele functies op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, vrouwenemancipatie en capaciteitsopbouw, is ze hier in Machakos heel concreet zelf aan de slag gegaan met de wereld een beetje mooier maken. “Ik had er ook voor kunnen kiezen om deze plek de rug toe te keren en permanent in de hoofdstad Nairobi te gaan wonen”, zegt Bernadette. “Maar de vrouwen van deze gemeenschap hebben mij nodig. Hier moet ik zijn.” Nu pendelt ze om de drie dagen heen en weer tussen Machakos en Nairobi.
Marjon Verkleij (60) uit Alphen aan de Rijn zet zich ook in voor de rol van vrouwen in de samenleving. Via haar jarenlange bestuurswerk voor Vrouwen van Nu, en ook in Zuidoost-Azië waar ze via Agriterra met Filipijnse vrouwengroepen werkte aan het verbeteren van hun leefomstandigheden. Voor haar is een sterke vrouw iemand die zichzelf voor het grotere doel kan wegcijferen, vertelt ze op haar grote boerderij waar ze samen met haar man kaas maakt. “Ik zie een authentieke vrouw, met een breed netwerk, die weet wat ze moet doen om haar doel te realiseren.”
Zelf zit Marjon naast haar werk op de boerderij in de politiek, waar ze in vergaderingen vaak de enige vrouw is. “We hebben zo’n college van enkel mannen, dan zie je soms dat die mannen wel erg zeker van hun zaak zijn!” lacht ze. zittend in de woonkamer, met twee knorrende kleine poesjes op haar schoot, vertelt Marjon dat sommige vrouwen mannelijke trekjes overnemen om sterk over te komen. Dit is een heilloze weg, ziet zij, de wereld heeft nu juist behoefte aan vrouwelijke eigenschappen. “De bredere context zien, compassie tonen, je kunnen verplaatsen in de ander. Dat hebben we nodig, dat is óók sterk!”
Bernadette vraagt via fondsenwerving kleine bedragen aan waarmee zij de vrouwen van Machakos kan helpen zelfredzaam en sterker te worden. De Nederlandse stichting Melania gaf via Bernadette geld aan een vrouwengroep in Machakos zodat zij kippen kunnen houden. Waarom kozen zij voor kippen? “Bezit is hier nog in handen van de man. Maar in het kopen en verkopen van kippen is een vrouw relatief vrij. Je raapt eieren, verkoopt ze, en niemand zal je er een vraag over stellen! Dus het kippenproject is voor de vrouwen va Machakos heel empowering”, zegt Bernadette tevreden.
Ook Marjon zag de krachtige impact van groepen vrouwen die samenwerken in de Filipijnen. “Ik begeleidde vrouwen met inkomensgenererende projecten, we vertellen dan hoe we het in Nederland doen, maar zetten de vrouwen zelf ook aan het werk. Met bijvoorbeeld de rijstopslag, zelf een winkeltje opzetten, dat er iets staat dat bestendig is als je weer vertrekt.”
De rustige vrouw met een fijn gezicht staat op en gaat thee zetten. “Zo normaal eigenlijk, voor ons, dat er water uit de kraan stroomt. Maar voor zoveel mensen op de wereld is water helemaal niet zo vanzelfsprekend.” Marjon weet waar ze het over heeft; ze zat in het Waterschapsbestuur en leeft op een veendijk omgeven door sloten. “Dat vergt enorm veel onderhoud, dat is ontzettend goed geregeld in Nederland, daar mogen we ons gelukkig mee prijzen.”
Hoe anders is de situatie in Machakos, waar het gebrek aan water eigenlijk aan de basis van armoede staat. Want hoe houd je je kinderen hygiënisch, als je ze niet kunt wassen? Hoe kun je beginnen met een eigen zaakje, verder gaan met het ontwikkelen van je leven, zonder de zekerheid van water? Omdat Bernadette het niet langer kon aanzien, besloot zij hulp in te roepen van een ingenieur uit de grote stad, om het grondwaterpeil te testen en te kijken of het mogelijk was om diep in de grond op zoek te gaan naar water. “Er valt hier soms nog minder dan 6 millimeter water per jaar. Uiteindelijk vonden ze water, op 164 meter diep. Het is niet drinkbaar, maar het is een goed begin. Vrouwen uit het dorp mogen nu ook bij Bernadette langskomen met hun emmers. “Met de opbrengsten van de projecten wil ik regentanks kopen voor de vrouwen, zodat zij hun eigen water kunnen opvangen.”
Marjon heeft in haar netwerk van het Women for Water Partnership veel ervaring en kennis zitten. “Ook het waterwereldje is nog steeds een mannenbolwerk”, vindt Marjon. Daarom is het volgens haar tijd voor een vrouwenquotum. Ze maakt zich klaar voor het Wereld Water Forum, waar wereldleiders en ngo’s afspraken maken over de toegang tot water voor iedereen. “Je ziet dat vrouwen over het algemeen heel nauw betrokken zijn bij water, ze zijn er verantwoordelijk voor in het huishouden. Maar ze zijn altijd de waterdragers, niet de waterbestuurders. Het is echt tijd dat vrouwen wakker worden en zien hoe groot hun rol is in waterbeheer, en een plekje eisen aan de tafel waar de beslissingen worden gemaakt”.
Heeft Marjon nog een tip voor Bernadette? “Bernadette, ga door met wat je hart je ingeeft. Je hebt een koers uitgestippeld die je heel krachtig aan het bewandelen bent, je kan verbinden en je voelt solidariteit. Betrek de vrouwen in de vrouwengroepen ook bij het proces van beslissingen maken over de gezamenlijke activiteiten, dan krijgen ze ownership en empowerment. Vrouwen weten vaak half niet hoe sterk ze zijn. Ik bewonder jou voor de manier waarop je je tomeloos inzet om het lot van de vrouwen om je heen te verbeteren!”