Ineke Harder, bestuurslid en deelnemer aan de fietsreis in Malawi, strikte Ben de Ponti, auteur van het reisverslag ‘Livingstone op de voet gevolgd, Dwars door het hart van Malawi’ voor een online voorbereidingssessie. Het werd een boeiende bijeenkomst met veel anekdotes.
Leerlingen samen aan het werk op Dakdekdag (foto Ben de Ponti)
Eén van de anekdotes gaat over Dakdekdag. Dit is de dag dat de leerlingen samen het gras snijden en daarmee het dak van de school bedekken. Kinderarbeid? Nee het is een soort schoolreisje, aldus Ben de Ponti. Sommige dingen moeten gewoon gebeuren, En als je het samen doet is het snel klaar vanuit een gedeelde prioriteit. Daar past geen Westers moreel besef of oordeel bij.
Ben de Ponti heeft zich verwonderd over hoe er zo van dag tot dag geleefd kan worden. Hij vroeg de bevolking: “Als ik hier met één euro op zak aankom en zeg dat ik een jaar wil overleven, gaat dat me lukken?” Hij kreeg als antwoord: Binnen drie weken ben je dood!” Dat was geen dreigement, maar onze verwachtingen sporen niet. Mensen hier die de week zijn doorgekomen, hebben weer een week geleefd.
Er komt een vraag. Hoe komt het dat de ene groep het goed doet en bij een andere groep niet werkt? Wat is het verschil?
Livingstone had die observatie ook, aldus Ben de Ponti. Hij denkt dat het primair begint bij of mensen het in zich hebben om succesvol te zijn. Mensen die keihard werken, ook als ze niets hebben, die moeten we steunen. Zij hebben ook een voorbeeldfunctie.
Nog een vraag. Ziet hij door de jaren heen vooruitgang? Ben de Ponti begint z’n antwoord met een cijfer. Vrig jaar vond slecht 25% van de afgestudeerden in Malawi een passende baan. Groot verschil met Nederland is dat wij van jongs af aan opgevoed worden met een verwachte levensvervulling van leren, studeren en een baan krijgen. Bovendien is er een sociaal vangnet voor bij wie dit fout loopt. Dat is in Malawi niet de mindset. Daar geldt: als de maïsoogst goed is, is het leven goed.
Vooruitgang (foto Ben de Ponti)
Maar, ja, er is vooruitgang, er zijn meer motoren per hoofd van de bevolking, er wordt gespaard voor vissersbootjes met motoren, et cetera.
Ben de Ponti sluit af met een wijze aanbeveling: kijk zonder oordeel, kijk vanuit die omstandigheden, laat hoe ze het doen over aan hen. En steun ze.
Livingstone op de voet gevolgd
Al vanaf zijn jonge jaren koesterde Ben de Ponti interesse voor dr. David Livingstone. Hij verslond gretig talloze boeken van en over de beroemde ontdekkingsreiziger. Met zijn vrouw Cobi bestudeerde hij later ook diens Afrika-expedities in bibliotheekarchieven van Schotland, Zambia en Malawi
In 2006 ontdekt het echtpaar een door Livingstone in 1863 getekende landkaart van Nyasaland, het huidige Malawi. Een jaar later besluit De Ponti in Livingstones voetsporen te treden en twee van zijn historische tochten na te reizen. Het avontuur voert hem te voet en per bootje naar het binnenland van Malawi, waar het merendeel van de inheemse bevolking nog onder de armoedegrens leeft.
Op zijn fascinerende tocht leert hij dat op tal van plaatsen het leven nog nauwelijks veranderd is, dat op plekken waar Livingstone en zijn mannen hun kamp opsloegen nog dezelfde bomen staan en dat veel stamoudsten door overlevering nog altijd weet hebben van Livingstones strijd tegen de gruwelijke slavenhandel.